GERGEDANLAR - BEN NASIL GÖRDÜM?
Edinburgh International Festival 70. yılını kutlarken
seyircileri Gergedanlar ile buluşturdu. Bizim için hem mutluluk verici hem de
gurur duyulası bir olay. Türk-İskoç ortak yapımı olan oyun; oyunculukları,
müzikleri ve dekoru ile tam yıldızlı bir oyun. İzlemenin büyük mutluluğu içinde
yazılan bir teşekkür yazısı bu.
Bu sene Zinnie Harris’in “How to Hold Your Breath?” oyununun uyarlamasını yapan
Dot Tiyatro ekibi oldukça beğenilmişti. Festival için Zinnie Harris ile tekrar
bir araya gelen ekip bu sefer Eugène Ionesco’nun bilinen oyunu Gergedanlar’ı
yorumlamış. Gergedanlar, küçük bir Fransız kentinde yavaş yavaş herkesin
gergedana dönüşmesini ve bunlara direnen bir adamı anlatıyor. Başlangıçta
herkes tarafından korku ile karşılanan bu evrimleşme zamanla çoğunluğun kararı
oluyor. Başkarakterimiz-Bérenger- çoğunluğun bu seçimini bir cinnetle
karşılıyor ve dehşet içinde insan kalmak için mücadele veriyor. Eugène
Ionesco, insanların -gergedana dönüşmenin onları daha bilinçsiz yapacağını
bilmelerine rağmen- dönüşümü seçmelerini eleştiriyor ve verdiği bir röportajında
direnen başkarakteri de hepimizden daha az kukla diyerek
tanımlıyor. Yani temelde bariz bir yanlışın peşinden yığınlar olarak gitmeyi
eleştiriyor diyebiliriz. Gergedana dönüşen ilk insanların en entelektüel olarak
anılan insanlar olması da Eugène Ionesco’nun yaptığı başka büyük bir eleştiri
aslında. Başlangıçta zayıf bir insan olarak tanıdığımız
Bérenger bu bilinçsizliğe direnen tek kişi oluyor. Dışarıdan görünen bilgeliğin
değersizliğini yansıtan (ve kendi döneminin entelektüellerini eleştiren) bu
durum, içsel bir sorgulamanın bilinçliliği asıl yansıtan şey olduğunu
gösteriyor. 1. Dünya savaşına çocukken şahit olan ve Nazi Almanyası'nı gören
Eugène Ionesco tüm bunların etkisini karakterine ve Gergedanlar’a yansıtıyor*.
Oyun, bu etkileyici konuyu daha da öteye taşıyarak
anlatmayı başarmış. İskoç seyircilerin oyuna girmeden önce sürenin uzun
olmasından kaynaklı endişelerini duydum. Fakat oyun hızlı bir tempoya ve
akıcılığa sahip bu nedenle bittiğinde “Daha çok erken.” dedirtiyor. Ece
Dizdar ve Esin Harvey’in yer aldığı oyuncu kadrosu çoğunlukla İskoç
oyunculardan oluşuyor. Oyunculuklar oyunun absürtlüğünü ve sorgulattıklarını
tam anlamıyla yansıtıyor. Özellikle Steven McNicoll’ü izlemenin büyük bir haz
verdiğini söylemeliyim. Oyunun İstanbul ayağını bize en çok hissettiren şey ise
müzik seçimleri olmuş. Daha önce “Nefesinizi Nasıl Tutarsınız?” da
deneyimlediğimiz canlı müzik teması Gergedanlar’da da uygulanmış. Oğuz
Kaplangı’nın hazırladığı müzikler, oyunun özgünlüğünü oluşturuyor. Türk
ezgileri üzerine kurulan tema, oyunun etkileyici anları ile o kadar güzel bir
harmoni oluşturmuş ki uluslararası ekip tarafından hazırlanmış bir tiyatro
izlemenin enfes tadını alıyorsunuz. Oyunun fiziki yapısına bakacak olursak
dekorun oldukça etkileyici ve kullanışlı olduğunu görüyoruz. Katman katman
hazırlanan mekanik dekor, mekan ve duygu değişimlerini algılamanızı sağlıyor.
Kostümler ise oldukça dikkat çekici ve anlamlı. Gergedana dönüşmeye karar veren
ve toplumda bilgili olarak anılan insanların oldukça renkli ve maskülen
giyindiğini diğer yandan dönüşüme daha fazla direnen karakterlerin tek renkli
ve yalın kıyafetlerini görüyoruz. Dışsal bir doluluğun, dikkat çekiciliğin
eleştirisini böylece tekrar hissediyoruz. Ayrıca maskülenliğin kullanılması da
ataerkil sistem eleştirisine götürüyor kafamızı. Tüm bu özellikler bütünüyle
başarılı bir oyun meydana getiriyor. Oyun bittiğinde salonda seyircilerin “Çok
güzel bir şey izledim.” havasını soluyorsunuz.
Edinburgh ’da, büyük bir çoğunluğunu İskoçların oluşturduğu bir topluluğun
içinde Ece Dizdar ve Esin Harvey’i izlemek, Oğuz Kaplangı’yı dinlemek ve
Dot Tiyatro’nun izlerini görmek fazlasıyla mutluluk veriyor. Bu büyük emeğin
Türkiye’de tiyatronun gelişimi için çok büyük bir adım olduğu ortada. Başta
Murat Daltaban olmak üzere Dot Tiyatro’ya bu müthiş deneyim için teşekkür
ediyorum! Mart ayında tekrar Lyceum’da sahne alacak Gergedanlar’ı şansınız
varsa mutlaka izleyin.
* Eugène Ionesco ve Gergedanlar ile ilgili daha
fazla bilgi edinmek isterseniz röportajını izleyebilirsiniz.
Yorumlar
Yorum Gönderme